Inleiding
Langere Zwaardere Voertuigen zijn grote vrachtwagen combinaties die tot anderhalf tot twee keer de lading kunnen vervoeren van reguliere vrachtwagens. De inzet van LZV's in vrij gebruikelijk voor grote goederenclusters zoals de Mainport en de Greenports. In het geval van stadslogistiek wordt de inzet van LZV's in verband gebracht met duurzamere logistiek. Een LZV maakt het mogelijk om direct veel lading mee te nemen naar een bepaald gebied en vanaf een locatie nabij het gebied met een kleinere combinatie de leveringen te verzorgen. Het effect van deze aanpak is vooral een reductie van kilometers en uitstoot op het hoofdwegennet. Het effect op de zogenaamde laatste kilometer is echter gering omdat er nog altijd sprake is van minimaal een bakwagen voor de distributie in het gebied.
Wat is een LZV?
Een LZV heeft een maximaal treingewicht van 60 ton en een lengte van maximaal 25,25 meter. Daarnaast is de laadlengte vastgelegd op minimaal 18,00 meter en maximaal 21,82 meter. Een LZV kan ruim 80 rolcontainers of 40 blokpallets vervoeren. Als stelregel kunnen twee LZV's drie bakwagens vervangen, om die reden wordt een LZV ook wel eco-combi genoemd. Er is echter een addertje onder het gras bij deze veronderstelling omdat de inzet van een LZV qua kosten sneller te verantwoorden is dan de inzet van een conventionele trailer gelet op de beladingsgraad. Aangezien kosten de belangrijkste post zijn binnen het transport zal de efficiency van een LZV niet op de eerste plaats komen. Hierdoor wordt het milieuvoordeel deels te niet gedaan. Een goed beladen LZV met vooral lichte goederen zal echter duidelijk schoner zijn dan de meeste alternatieven over de weg. Omdat de milieueffecten van transport over de weg, het water of het spoor voor conventionele vrachtwagens al niet ver uit elkaar hoeven te liggen, is dit verschil door de komst van LZV's verder verkleind.
Afbeelding: De configuraties van vrachtwagencombinaties die een langer zwaarder voertuig vormen.
Langere Zwaardere Voertuigen in Nederland
LZV's rijden sinds 2001 op de Nederlandse wegen. De eerste jaren ging het bij wijze van een proef om 4 LZV's. In 2004 is de proef uitgebreid naar 100 LZV's oplopend naar 162 eind 2006. De resultaten gaven aanleiding meer LZV's toe te staan waardoor het aantal eind 2011 is opgelopen tot 429 LZV's (1,2). In 2014 zijn dat er ongeveer 1000 (10) en inmiddels rijden er ongeveer 1200 LZV's rond op de Nederlandse wegen(13). In 2010 bleek uit onderzoek dat ondernemers in vijf jaar tijd een verdubbeling van de inzet van LZV's verwachtten, neerkomend op een totaal van 1000 LZV's in 2014 (8). Het succes wat gebleken is uit de proeven heeft zich dus doorgezet. De grootste groei is te danken aan de inzet van LZV's in de retailsector (8).
Er is wel een kanttekening te plaatsen bij het totaal aantal LZV's omdat elke combinatie die als LZV de weg op gaat en ontheffing dient te hebben (13). Er kunnen dus meer combinaties mogelijk zijn dan het aantal combinaties dat gelijktijdig de weg op kan. Bij grotere wagenparken is dit vaak het geval omdat er dan bijvoorbeeld vijf verschillende trekkers geschikt zijn om maximaal twee LZVs te vormen (13). Door de vijf trekkers moeten er dan vijf LZV's ontheffing hebben terwijl er gelijktijdig maar twee combinaties samen te stellen zijn.
Gebruik
Uit bovenstaande figuur blijkt dat er van de onderzochte 302 LZV's in totaal 120 door retail bedrijven worden gebruikt. Dit is een percentage van 40%. Op het totaal van 1200 LZV worden zouden er dus ongeveer 480 ingezet worden door de retail. 50% van de bedrijven heeft ŽŽn LZV, een derde van de bedrijven heeft er twee en nog eens 20% drie, vier of vijf. Bij bedrijven met meer dan ŽŽn LZV bestaat dus de kans dat niet alle LZVs gelijktijdig de weg op kunnen. Om hoeveel LZV's dat gaat is niet onderzocht maar een voorzichtige schatting zou zijn dat dit in 20% van de gevallen zo is dan rijden er gelijktijdig maximaal 400 LZVs voor de retail.
Beredeneerd kan worden dat de retail de enige significante gebruiker van een LOP zal zijn als er verder geen aanvullende functies zijn voorzien. De overige branches rijden immers vanaf een bedrijfslocatie naar een bedrijfslocatie waar aangenomen mag worden dat de LZV in zijn geheel terecht kan zoals in de Mainport of op de veilingen van de Greenports. Het aantal van 400 LZVs voor de retail klinkt dan wellicht vrij omvangrijk, maar bedacht moet worden dat dit aantal verspreid is over het hele land en nooit gelijktijdig zullen worden ingezet. Tot slot zijn er in de regio ook grote distributiecentra zoals de AlbertHeijn en de Aldi waar LZVs terecht kunnen. Ook deze LZVs vallen af als gebruikers van een LOP. In onderstaande tabel zien we dit punt-punt gebruik duidelijk terug met een percentage van 64% van de ritten.
Voor 1 rit is 1 LZV nodig. Het percentage LZVs wat in aanmerking komt voor het gebruik van een LOP is daarom gelijk aan het percentage ritten waarin sprake is van ontkoppeling. Dit aantal is 36% wat neerkomt op ongeveer 144 LZVs.
LZV's worden ingezet voor:
- Inter DC transport
- Stadslogistiek
- Containertransport
- Bevoorrading van de industrie
- SUpermarktlogistiek
Regelgeving
Algemeen kan gesteld worden dat volgens de Wet de prestaties van een LZV niet negatief mogen afwijken van de prestaties van reguliere vrachtauto's of combinaties. Dit geldt onder andere voor eigenschappen als de remwerking, zicht en aslast. Verder zijn er bepalingen voor het uitwijkgedrag van het voertuig bij bepaalde manoeuvres, de zogenaamde voertuigstabiliteit. Voor de verkeersveiligheid zijn er diverse extra voertuigeisen voor LZV's en onder slechte weersomstandigheden mogen LZV's ook niet de weg op.
LZV's zijn in ieder geval toegestaan op het hoofdwegennet volgens het principe dat voor het rijden met LZV's geen aanpassingen nodig zijn aan wegen en kunstwerken. In het algemeen geldt dat LZV's door het grotere aantal assen een lagere slijtage van het wegdek veroorzaken dan reguliere vrachtautocombinaties. Kunstwerken die geschikt zijn voor reguliere vrachtauto's zijn daarom ook geschikt voor LZV's. Alle wegen die met een reguliere ontheffing voor het rijden met een LZV toegankelijk zijn, zijn opgenomen op de LZV wegenkaart.
De Europese richtlijn 96/53/EU bepaalt de maximale lengte en massa voor vrachtauto(combinaties) voor nationaal en internationaal verkeer in Europa. De lidstaten mogen van deze richtlijn afwijken. Voor de inzet van LZV wijkt Nederland daarom af van deze richtlijn om zo de grotere lengte en massa mogelijk te maken, Het is bekend dat in Zweden in Finland dergelijke voertuigen worden toegestaan, maar dat geldt zeker niet voor alle Europese landen. In Duitsland zijn LZV's niet algemeen toegestaan of wisselt de toestemming, bijvoorbeeld wel in Noordrijn-Westfalen zouden LZV's toegestaan zijn, maar inmiddels niet meer en Baden WŸrttenberg inmiddels wel. Ook in Belgie worden de eerste proeven pas verwacht in 2017 nadat een eerdere proef op niets uit was gelopen. Dit belemmert de mogelijkheden om vanaf de Mainport en Greenports internationale bestemmingen met LZV's aan te doen. Hier ligt een bestuurlijke taak om de landelijke overheid te bewegen aandacht te vragen voor dit punt. Er lijkt aandacht voor dit punt, in ieder geval rondom de proeven tot en met 2011 maar sinds 2013 lijk er minder aandacht voor het onderwerp.
